Merkez Bankası (TCMB) bugün 2024 yılı Nisan ayına ilişkin 'finansal kesim dışındaki firmaların döviz varlık ve yükümlülükleri' verilerini yayımladı.
Buna göre, nisanda bir önceki aya göre finansal kesim dışındaki firmaların döviz varlıkları 5,1 milyar dolar azalırken, döviz yükümlülükleri 6,4 milyar dolar arttı.
Böylece nisanda bir önceki aya göre söz konusu firmaların net döviz pozisyonu açığı 11,4 milyar dolarlık artışla 102,5 milyar dolara ulaştı.
Nisan ayındaki döviz açığı artışı, Ocak 2011 sonrasındaki 13 yılı aşkın dönemin en hızlı artışı olarak da kayıtlara geçti. En son Ocak 2011'de döviz açığında bir ayda 16,4 milyar dolarlık artış kaydedilmişti.
13 yıl sonra ilk defa aylık döviz açığı artışında 10 milyar dolar barajı da aşıldı.
Nisandaki açık rakamı ayrıca, Mayıs 2022 sonrasındaki iki yılın zirvesi oldu.
Ekim 2023 ile Nisan 2024 arasındaki beş aylık dönemde döviz açığında 28 milyar dolarlık artış yaşandı.
Nisan 2024 dönemi varlık dağılımı incelendiğinde; bir önceki aya göre yurt içi bankalardaki mevduat ve ihracat
alacakları sırasıyla 4,3 milyar dolar ve 1,2 milyar dolar azalırken, yurt dışına doğrudan sermaye yatırımları ve menkul kıymetler sırasıyla 404 milyon dolar ve 53 milyon doları arttı ve sonuç olarak varlıklar 5,1 milyar dolar azaldı.
Yükümlülük dağılımında ise; bir önceki aya göre yurt içinden sağlanan nakdi krediler ve yurt dışından sağlanan nakdi krediler sırasıyla 6,3 milyar dolar ve 200 milyon dolar artarken, ithalat borçları 108 milyon dolar azaldı ve bunlara bağlı olarak yükümlülükler 6,4 milyon dolar arttı.
121 MİLYAR DOLAR AZALMIŞTI
Kur krizi öncesinde Mart 2018'de 195,5 milyar dolarla zirveyi gören finansal kesim dışındaki firmaların döviz açığı, Ekim 2023'te 74,5 milyar dolara kadar gerilemişti.
Kur krizleri ve düşük faiz politikası uygulanan bu beş buçuk yıllık dönemde döviz açığında 121 milyar dolarlık düşüş sırasında TCMB döviz rezervleri, özel sektörün döviz açığının kapatılmasında kullanılmış, bu dönemde düşük faizli TL kredi kullanan şirketler döviz varlıklarını artırmış, döviz borçlarının bir bölümünü kapatmıştı.
DÖVİZ KREDİLERDE HIZLI ARTIŞ
TL faizinin siyasi hesaplarla düşük tutulduğu dönemde düşük faizli TL kredi çekenler, parasını dövize ve altına yatırmış, döviz kredi bakiyesi olanlar da düşük faizli TL kredi kullanıp bu bakiyeyi azaltma yoluna gitmişti.
Bu yolla özel sektörün döviz açığı da Merkez Bankası (TCMB) rezervleri kullanılarak azaltılmıştı.
Nitekim, 2018 sonunda 182,2 milyar dolar olan döviz kredi hacmi, 2023 sonunda 128,7 milyar dolara kadar gerilemiş, beş yıldaki düşüş 53,5 milyar dolar olmuştu.
2024 ile birlikte ise tablo değişti ve döviz krediye erişebilen şirketler, bu krediyi ithalat ve yatırım ödemelerinin yanı sıra yüksek TL faizden yaralanmak için kullanmaya başladı.
Nitekim, döviz cinsi kredi hacmi, beş yıllık düşüşün ardından bu yılın ilk beş ayında toplamda 21,5 milyar dolar arttı.
Döviz kredileri hızlı artınca TCMB, 23 Mayıs 2024 tarihinde bu krediler için aylık yüzde 2'lik büyüme sınırı getirdi.
Bu sınırlama ile birlikte dövizle borçlanıp TL faizden yararlanmak isteyenler, yurt dışı kreditörlerin kapısını çalıyor. (SÖZCÜ)
POLİTİKA
Sayfa başına git
