Erdoğan'ın isteği 'emperyal başkanlık'
Erdoğan, dün Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nda muhtarlarla yaptığı toplantıda, Başkanlık sistemiyle ilgili olarak "Meksika modelinden" bahsetti. Peki Meksika modeli ne içeriyor'
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan dünkü konuşmasında başkanlık sistemiyle ilgili olarak tüm yetkilerin devlet başkanında toplandığı Meksika modelini örnek verdi. Başkan yardımcısı ve başbakan bu sistemde yok. Neredeyse tüm yetkiler başkanda toplanıyor.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Beştepe Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nda 10 ilden 380 muhtarla bir araya geldi. Daha önce iki kere muhtarlar toplantısı yapan Erdoğan, Türkiye’deki 50 bin muhtarın tamamıyla hasbıhal etmeyi planladıklarını söyledi.
‘Genlerimizde başkanlık var’
“Bizim genlerimizde aslında başkanlık sistemi vardır” diyen Erdoğan, Meksika’da yasama organı başkanının, devlet başkanı olduğunu vurgulayarak şunları söyledi: “Çalışmalar nasıl diyorum, ‘Biz gayet halimizden memnunuz, iyi gidiyor’... ABD’ye bakıyorsun... Dünyada en ileri demokrasi nered? Sorulduğunda ABD, ekonomi de hakeza ABD deniyor. Enteresandır onlar da parlamenter demokrasiyle bir yere kadar geldiler orada patinaj başladı. Başkanlık sistemine geçtiler, bir anda yükseldiler. Başkanlık sisteminde parlamento iki kamaralı sistem olur, tek olur. Biz tek olmasının isabetli olacağını düşünüyoruz. Yani hem senato hem millet meclisi olmasına gerek yok. Aynen bugünkü gibi olur ve başkana verdiği yetki neyse sen ancak o yetkiyi kullanabilirsin. Ondan daha ileri gidemezsin ve denetim noktasında güçlüdür. İyi hesaba çeker.”
Meksika’da ABD’den çok daha geniş yetkilere sahip bir başkanlık sistemi var. Hatta bazı siyasi gözlemciler ‘6 yıllık diktatörlük’, ‘Emperyal başkanlık’ yorumlarıyla bu sistemi eleştiriyor.
İşte Meksika'da 1917'den bu yana uygulanan "Başkanlık sisteminin" ayrıntıları:
* BAŞBAKAN YOK: Meksika'da "Başbakan" yok. Başkan Yardımcısı da yok. Tüm yetkiler, Başkan'da toplanmış durumda.
* BAŞKAN, BİR KERE İÇİN ALTI YILLIĞINA SEÇİLİYOR: Meksika'daki Başkanlık sisteminin köşe taşını "tek sefer seçilmek" oluşturuyor. Meksika'da başkan, sadece bir kez bu göreve seçilebiliyor. Başkan'ın görevi ise altı yıl sürüyor.
* TEK TURLU SEÇİM; EN ÇOK OYU ALAN BAŞKAN: Meksika'da başkanlık seçimi tek turlu olarak gerçekleştiriyor. En çok oyu alan Başkan adayı seçiliyor.
* EMPERYAL BAŞKANLIK: Akademisyenler ve siyasi gözlemciler, Meksika'daki mevcut başkanlık sistemini, Başkan'ın çok güçlü yetkileri nedeniyle "emperyal başkanlık" olarak nitelendiriyorlar.
* BAKANLARI DA ATIYOR, AYM HAKİMLERİNİ DE, BAŞSAVCIYI DA: Meksika'da Başkan, neredeyse tüm yönetimini kendisi belirliyor. Başkan'ın, Bakanları, başsavcıyı, Anayasa Mahkemesi Başkanı'nı, Emniyet Genel Müdürünü ve kuvvet komutanlarını atama yetkisi bulunuyor.
* MECLİS'E YASA TASARISI SUNABİLİYOR: Meksika Başkanı'nın bir başka yetkisi ise Meclis'e yasa tasarısı sunabilmesi. Başkan'ın ayrıca, Meclis'in geçirdiği yasaları, hatta bütçeyi "veto" yetkisi bulunuyor.
* PARTİLİ BAŞKAN, PARTİSİNİN VEKİLLERİNİ DE BELİRLEYEBİLİYOR: Meksika'da Başkan "partili". Üstelik Başkan seçildikten sonra kendi partisinin Meclis için aday göstereceği isimleri belirleme yetkisi de bulunuyor. Sadece vekilleri değil, kendisinden sonra Başkan olacak adayı da belirleme hakkı bulunuyor.
* ULUSLARARASI ANLAŞMALARI BAŞKAN MÜZAKERE EDİYOR: Meksika'da Başkan'ın bir başka önemli yetkisi ise uluslararası anlaşmaları müzakere edebilmesi.
- Başkanlar tek turlu seçimle halk tarafından seçiliyor. Hangi aday daha fazla oy alırsa başkan o kişi oluyor. Şu anki başkan Nieto, yüzde 38 oy alarak 2012’de seçildi.
- Başkan 6 yıllık dönem için seçiliyor. Bir daha seçilme şansı yok.
- Başkan yardımcısı ve başbakan bu sistemde yok. Neredeyse tüm yetkiler başkanda toplanıyor.
- Başkanın bakanları, Anayasa Mahkemesi yargıçlarını, başsavcıyı, emniyet genel müdürünü ve kuvvet komutanlarını büyükelçileri atama yetkisi var.
- Meclisin kabul ettiği yasaları hatta bütçeyi veto edebiliyor, meclise yasa tasarısı sunabiliyor.
- Partili başkan, 3 yılda bir yapılan seçimlerinde adayları belirleyebiliyor. Kendisinden sonra istediği kişiyi aday gösterme hakkı var.
- Savaş ve barışa karar verebiliyor, milletlerarası anlaşmaları müzakere yetkisi mecliste değil başkanda.
POLİTİKA
Sayfa başına git
