POLİTİKA
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından dün açıklanan enflasyon rakamlarıyla ilgili değerlendirmesini yaptığı ‘Aylık Fiyat Gelişmeleri Raporu’nu yayınladı. Tüketici fiyatları mart ayında yüzde 5,46 oranında artarken, yıllık enflasyonun yüzde 61,14'e çıktığı anımsatılan raporda, bu gelişmeye en belirgin katkı, enerji, gıda ve temel mal gruplarından geldiği vurgulandı. Yılın başından itibaren emtia fiyatlarında gözlenen artış eğiliminin jeopolitik gelişmelerle beraber bu dönemde bir miktar daha belirginleştiği vurgulanan raporda, şu tespitlere yer verildi:
"KDV İNDİRİMİ DAHA OLUMSUZ BİR GÖRÜNÜMÜ SINIRLANDIRDI: Türk lirası cinsinden uluslararası enerji fiyatlarındaki görünüm yurt içi enerji fiyatları üzerinde etkili olurken elektrik fiyatlarında kademeli tarife sisteminde yapılan düzenleme ve KDV indirimi daha olumsuz bir görünümü sınırladı. Gıda yıllık enflasyonundaki yükseliş alt gruplar genelinde devam ederken, son dönemde aylık bazda yüksek artışlar kaydeden taze meyve ve sebze fiyatları mart ayında görece yatay seyretti. Ayrıca, gıda grubu alt kalemlerinde KDV indiriminin sarkan etkileri de gözlenmeye devam etti.
B VE C GÖSTERGELERİNİN YILLIK ENFLASYONLARINDAKİ YÜKSELİŞ DEVAM ETTİ: Temel malda yıllık enflasyon giyim ve ayakkabı grubunda yatay seyrederken diğer alt gruplarda yükseldi. Bu dönemde, hizmet grubunda yıllık enflasyon alt gruplar genelinde artmış, enerji ve gıda fiyatlarındaki görünüme paralel olarak ulaştırma ve lokanta-otel öne çıkan gruplar olmaya devam etti. Uluslararası emtia fiyatlarında devam eden güçlü yükseliş ve tedarik zincirlerindeki aksamalar neticesinde üretici fiyatlarındaki artışlar sürdü. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonlarındaki yükseliş devam etti."
Merkez Bankası raporunda ayrıca "Değerlendirmeler" başlığı altında enflasyona ilişkin şu bulgulara yer verildi:
"YILLIK ENFLASYON 6,70 PUAN ARTARAK YÜZDE 61,14 OLMUŞTUR: Mart ayında tüketici fiyatları yüzde 5,46 oranında yükseldi ve yıllık enflasyon 6,70 puan artarak yüzde 61,14 oldu. Bu dönemde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 4,33 ve 4,34 puan artarak yüzde 51,34 ve yüzde 48,39 olarak gerçekleşti. Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre enerji, temel mal, gıda, hizmet ve alkol-tütün-altın gruplarının katkıları sırasıyla 2,31; 1,46; 1,42; 1,15 ve 0,36 puan arttı.
YILLIK ENFLASYON, ULAŞTIRMA VE LOKANTA-OTELDE DAHA BELİRGİN OLDU: Mevsimsellikten arındırılmış verilerle incelendiğinde, B ve C endekslerinde aylık artışların önceki aya kıyasla görece yatay seyrettiği izledi. Aylık fiyat artışları B endeksini oluşturan temel mal ve işlenmiş gıda gruplarında mart ayında bir miktar gerilerken, hizmet grubunda arttı. Hizmet fiyatları mart ayında yüzde 4,19 oranında yükseldi, grup yıllık enflasyonu 3,83 puan artışla yüzde 36,72 oldu. Yıllık enflasyon, ulaştırma ve lokanta-otelde daha belirgin olmak üzere, tüm alt gruplarda yükseldi. Akaryakıt fiyatlarındaki artışların yansımasıyla, ulaştırma hizmetleri fiyatları yüzde 9,47 oranında artmış ve alt grubun yıllık enflasyonu yüzde 60,35 oldu. Ulaştırma hizmetlerinde, karayolu ile şehirler arası yolcu taşımacılığının yanı sıra otobüs ve demiryolu ile şehir içi yolcu taşımacılığı fiyatlarındaki yükselişler öne çıktı. Temel girdi maliyetlerindeki artışların sürmesi gerek yemek gerekse konaklama hizmetleri kaynaklı olarak, lokanta-otel alt grubunu olumsuz etkilendi ve fiyatların yüzde 6,04 oranında artmasıyla yıllık enflasyon yüzde 60,40 seviyesine ulaştı.
KİRADA AYLIK ARTIŞLAR YAVAŞLADI: Diğer hizmetler alt grubunda fiyat artışları genele yayılırken, geriye endeksleme davranışının yaygın olduğu eğitim hizmetleri ile birlikte sigorta ücretleri öne çıkan kalemler oldu. Bu dönemde, mevsimsel etkilerden arındırılmış verilerle incelendiğinde, kirada aylık artışların yavaşladığı izledi. Temel mal yıllık enflasyonu mart ayında 4,81 puanlık yükselişle yüzde 59,19 seviyesine ulaştı. Bu dönemde, yıllık enflasyon giyim ve ayakkabı grubunda yatay seyrederken diğer gruplarda artış gösterdi. Dayanıklı mal fiyatları (altın hariç) mart ayında yüzde 5,09 oranında artarken, grup yıllık enflasyonu yüzde 68,54 oldu. Bu dönemde otomobil (yüzde 7,56) ve mobilya (yüzde 3,48) öne çıkan kalemler oldu. Diğer temel mallarda fiyatlar başta ilaç olmak üzere alt gruplar genelinde yüksek aylık artışlar göstermiş ve bu grupta yıllık enflasyon yüzde 65,85 olmuştur. Giyim ve ayakkabı alt grubu yıllık enflasyonu yüzde 26,54 ile diğer alt gruplara kıyasla daha düşük seyretti.
JEOPOLİTİK RİSKLER ENERJİ FİYATLARI AKARYAKIT FİYAT DEĞİŞİMLERİ ÜZERİNDE BELİRLEYİCİ OLDU: Enerji fiyatları mart ayında yüzde 11,01 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu 19,96 puanlık yükselişle yüzde 102,94 oldu. Bu dönemde artan jeopolitik risklerle beraber hızlanan uluslararası enerji fiyatları akaryakıt (yüzde 25,76), katı yakıt (yüzde 18,92) ve tüp gaz (yüzde 14,60) aylık fiyat değişimleri üzerinde belirleyici oldu. Öte yandan, elektrik fiyatlarında kademeli tarife limitinin arttırılması ve KDV indirimiyle birlikte elektrik fiyatları gerilemiş (yüzde -9,70) ve grup enflasyonunu sınırlamıştır. Gıda ve alkolsüz içecek fiyatları mart ayında yüzde 4,73 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu 5,86 puan yükselerek yüzde 70,33 oldu.
GEREK İŞLENMEMİŞ GEREKSE DE İŞLENMİŞ GIDA GRUBUNDA YILLIK ENFLASYON ARTIŞ OLDU: Uluslararası tarımsal emtia fiyatlarında belirginleşen artışlar yurt içi fiyatları baskı altına alırken, şubat ayı ortasında uygulamaya konulan KDV indirimlerinin sarkan etkileri daha olumsuz bir görünümün önüne geçti. Bu görünüm altında, işlenmemiş gıda grubunda daha belirgin olmak üzere gerek işlenmemiş gerekse de işlenmiş gıda grubunda yıllık enflasyon artış oldu. İşlenmemiş gıdada, mevsimsellikten arındırılmış taze meyve ve sebze fiyatlarının yataya yakın seyretti. Öte yandan, diğer işlenmemiş gıda grubu içinde, yükselen yem fiyatlarının etkilediği kırmızı ve beyaz et kalemlerinin yanı sıra patates ve yumurta olumsuz ayrışmıştır.
EKMEK FİYATINDAKİ ARTIŞTA BUĞDAY FİYATLARI BELİRLEYİCİ OLDU: İşlenmiş gıda gruplarından ekmek ve tahıllarda görülen yüzde 5,65 oranındaki artışta buğday fiyatları belirleyici olurken, diğer işlenmiş gıda grubunda ayçiçek yağı öncülüğünde katı-sıvı yağlar ile et ürünleri, şeker ve alkolsüz içecekler öne çıkmıştır. Alkollü içecekler ve tütün ürünleri fiyatları mart ayında yüzde 3,91 oranında artmış, yıllık enflasyon yüzde 51,43 seviyesine yükselmiştir. Bu gelişmede sigara fiyatlarında üretici firmalar kaynaklı yapılan artışlar etkili olurken, tütün ürünleri grubunun aylık tüketici enflasyonuna katkısı 0,18 puan olmuştur.
MART AYINDA TEDARİK ZİNCİRLERİNDEKİ AKSAKLIKLAR DEVAM ETTİ: Yurt içi üretici fiyatları mart ayında yüzde 9,19 oranında artmış, yıllık enflasyon 9,96 puan yükselişle yüzde 114,97 oldu. Mart ayında emtia fiyatlarındaki güçlü artış sürmüş ve tedarik zincirlerindeki aksaklıklar devam etti. Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, yıllık enflasyon enerji grubu başta olmak üzere tüm alt gruplarda yükseldi. Alt gruplar bazında, aylık değişimler dikkate alındığında rafine petrol ürünleri öne çıkarken, inşaat ile bağlantılı ürünler, metaller, elektrik-gaz üretimi ile dağıtımı, temel eczacılık, tütün ve gıda ürünleri takip eden gruplar oldu.
Sayfa başına git
