ANKARA- Başbakan Tayyip Erdoğan'ın gündeme getirdiği "Türkiye modeli başkanlık sistemi"nin detayları ortaya çıktı. Darbelerin de önlenmesi için Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminde olduğu gibi kuvvet komutanlıkları ile Genelkurmay Başkanlığı'nın ayrı ayrı Milli Savunma Bakanlığına bağlanmasını öngören model şöyle:
- Başkan doğrudan halk tarafından 5 yıllığına seçilecek. Başkan olmak için 40 yaşında ve üniversite mezunu olma şartı korunacak. Bir kişi iki dönem başkanlık yapabilecek.
- Başkan, seçimler öncesinde başkan yardımcısını da halka açıklayacak.
- Başkan, seçimin ardından yemin ederek başka bir ritüele gerek olmaksızın görevine başlayacak.
- Tek parlamento olacak. Meclis’in milletvekili sayısı 550 olarak korunacak.
- Parlamento seçimleri ile başkanlık seçimi eş zamanlı ve 5 yıl olacak. Ancak “3 yılda bir parlamentonun yarısı yenilensin” gibi bir formül de düşünülüyor. Böyle bir düzenleme konulursa, yenilenecek üyeler kurayla belirlenecek.
- Yürütme tek kişi yani Başkan olacak. Başkan Meclis’e değil sadece halka karşı sorumlu olacak. Bu nedenle güvenoyu ve gensoru uygulamaları kaldırılacak. Bu yolla başkan ve kabinenin düşürülmesi imkanı da olmayacak.
- Hükümet tasarısı olmayacak. Yasalar milletvekillerinin kanun teklifi yoluyla yapılacak. Kabul edilen yasaları meclis onaylayacak. Başkanın veto yetkisi de bulunacak.
- Başkan kabinesini parlamento içinden seçmeyecek. Milletvekili olanlar bakan olamayacak.
- Amerikan sistemin farklı olarak büyükelçi gibi üst düzey bürokratlar başkan tarafından atanacak. Meclis onayı aranmayacak.
- Bütçeyi başkan hazırlayacak, Meclis’in teklif edilen bütçeyi attırma, eksiltme yetkisi olacak.
- AK Parti, Başkana parlamentoyu feshetme yetkisi vermeyi de tartışıyor. Başkana fesih yetkisi verilirken parlamentoya da aynı yetkinin tanınıp tanınmaması da halen AK Parti içinde tartışılıyor. Eğer Başkan’a parlamentoyu fesih yetkisi tanınırsa, bu durumda Başkanın kendi görevinin de sona ermesi formülü üzerinde duruluyor.
- Başkanın cezai yaptırım gerektiren bir suç işlemesi halinde, bazı ülkelerde uygulanan ‘impeachment (suçlama, cezai sorumluluk)’ modeli devreye girecek. Bu çerçevede oluşturulacak bir komisyonun çalışmasıyla başkan suçlanıp, yine aynı şekilde yargılanacak, komisyonun kararını meclis onaylayacak. AK Parti, komisyon kararının Anayasa Mahkemesi’nin devreye gireyeceği bir mekanizmaya sunumu alternatifi üzerinde de duruyor. (GAZETEPORT)
POLİTİKA
Sayfa başına git
